ISO 16949, otomotiv tedarik zincirinde faaliyet gösteren firmaların kurabileceği otomotiv kalite yönetim sistemi standardıdır. ISO 9001 üzerine inşa edilen standart, otomotiv ürünlerinin tasarımı, geliştirilmesi, kurulumu ve hizmet yönetimine ilişkin kalite kurallarını, prensipleri ve prosedürleri açıklamaktadır. 2016 yılında revizyon ile IATF (Uluslararası Otomotiv İş Gücü) kuruluşunun yönetimine geçen standart o tarihten itibaren IATF 16949 olarak da anılmaktadır. IATF / ISO16949 otomotiv kalite yönetim sistemi standardı günümüzde giderek büyüyen, gelişen ve tedarik zinciri genişleyen otomotiv sektörü için kritik önem arz etmektedir. Otomotiv şirketleri faaliyetlerini ISO 16949 ile uyumlu hale getirerek akredite belgelendirme kuruluşlarından ISO 16949 Belgesi alabilmektedir. ISO belgelendirme ve danışmanlık konusunda derin uzmanlık ve tecrübesi bulunan Aşan Danışmanlık ISO 16949 otomotiv kalite yönetim sistemi belgesi almak isteyen kuruluşlara her adımda destek olmaktadır.

ISO 16949 standardı ISO 9001’de yer alan kalite gereksinimlerinin birçoğunu aynı şekilde uyumlaştırmaktadır. Bunun yanı sıra otomotiv sektörüne yönelik özel bazı gereksinimler de içermektedir. Bunlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz:

* Üretim alanlarının ve üretimde kullanılan ekipman, cihaz ve teçhizatlarının doğru planlanması
* Otomotiv üretim süreçleri için uygunluk doğrulamalarının yapılması
* Üretim yapılan alanlarda hijyen ve sanitasyon kurallarına uyum sağlanması
* Ürün kalitesine etki edecek risklerin analiz edilmesi
* Üretim ve tasarım süreçlerini kapsayacak FMEA (Hata Türleri ve Etkileri Analizi) çalışmalarının yürütülmesi
* Otomotiv üretim proseslerinde verimlilik analizi yapılması
* Müşteri temsilcileri için doğru sorumluluk, yetki ve görevlerin tanımlanması
* Üretim kontrol planlarının hazırlanması, uygulanamsı ve denetlenmesi
* Alt yüklenicilerle yapılan sözleşmelerin kalite standartlarına uygunluğu

ISO 16949 Belgesi, günümüzde sadece otomobil üreticileri için değil büyük otomotiv markalarının alt yüklenicisi / tedarikçisi olmak isteyen firmalar için de son derece önemlidir. Birçok otomotiv şirketi tedarikçi seçiminde bu standardı ve belgeyi bir ön koşul olarak belirlemektedir. Aşan Danışmanlık bu gerekliliğin karşılanması ve ISO 16949 Belgesi alınması konusunda firmalara her adımda yardımcı olmakta ve yol göstermektedir. 

ISO / IATF 16949 Otomotiv Kalite Yönetim Sistemi Belgesi Nasıl Alınır?

ISO 16949 Belgesi almak isteyen otomotiv şirketleri öncelikle standardın kapsamını doğru bir şekilde anlamalı ve süreçlerini standart doğrultusunda düzenleyecek bir sistem kurmalıdır. Bu süre zarfında organizasyonel rollerin doğru bir şekilde belirlenmesi ve çalışanlara gerekli kalite eğitimlerinin verilmesi gerekir. Otomotiv kalite yönetim sistemi ile ilgili kısa ve uzun vadeli politikaların oluşturulması ve üst yönetim taahhüdünün sağlanması da büyük önem arz etmektedir. Daha sonra akredite belgelendirme kuruluşlarına ISO 16949 Belgesi başvurusu yapılabilir.
Belgelendirme kuruluşları yönetim sistemiyle ilgili dokümanları analiz etmekte ve işletme sahalarını ziyaret ederek yerinde denetimler yapabilmektedir. Bağımsız denetçilerin gerçekleştirdiği denetimler sonucunda firmaların standart gerekliliklerini sağladığı doğrulandığı takdirde ISO 16949 Belgesi düzenlenebilmektedir. Belgelendirme sürecine ilişkin daha detaylı bilgi için Aşan Danışmanlık’tan destek alabilirsiniz.

IATF / ISO 16949 Belgesi alan firmaların elde edeceği avantajlardan bazıları şunlardır:

* Ürün kalitesinin artırılması ve kalite gereksinimlerine uygunluğun doğrulanması
* Ürün kalitesinin iyileştirilmesi sayesinde doğrudan ve dolaylı birçok maliyetin azaltılması
* Müşteri memnuniyetinin sağlanması ve bu sayede markaya ve kuruma olan bağlılığın artması
* Kurum içerisinde kalite farkındalığının artırılması ve her süreçte ISO 16949 gereksinimlerinin hızlı ve doğru bir şekilde karşılanması
* Sürdürülebilir tedarik zincirlerinin oluşturulması ve paydaş ilişklerinin daha güçlü hale getirilmesi
* Marka imajına olumlu katkı yapılması ve piyasada rekabet avantajı elde edilmesi
ISO 16949 otomotiv kalite yönetim sistemi belgesi alma sürecinde Aşan Danışmanlık ile beraber çalışarak bu avantajları hızlı bir şekilde elde edebilirsiniz.

Türk Standartları Enstitüsü (TSE) tarafından da kabul edilen ve TS normu olarak yayınlanan ISO 16949,ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi ’nin otomotiv sektörüne uyarlanmış versiyonudur. Standardın tam adı, “Kalite Yönetim Sistemleri – Otomotiv Üretimi ve İlgili Yedek Parça Üreticisi Kuruluşlar İçin ISO 9001’in Uygulanmasına Dair Özel Şartlar” şeklindedir.

ISO 16949 Otomotiv Kalite Yönetim Sistemi standardı, Uluslararası Otomotiv İş Gücü (IATF) ile ISO’nun ortak çalışmaları sonucu geliştirilmiştir. Standardın son versiyonu 2009’da yayınlanmış ve 2016 yılına gelindiğinde bu standardın yerini IATF 16949 almıştır. Fakat ISO 16949 Otomotiv Kalite Yönetim Sistemi veya IATF 16949’un uygulanabilmesi için ilgili işletme, ISO 9001 standardının gerekliliklerini sağlamak zorundadır. ISO 9001 ile birçok ortak maddesi bulunan ve içerisinde birçok defa bu standarda atıf yapılan ISO 16949 Otomotiv Kalite Yönetim Sistemi ‘nin ISO 9001:2015 üzerine inşa edildiğini söyleyebiliriz.

ISO 16949’un ortaya çıkmasında etkili olan IATF uluslarası araç üreticileri ve bazı ticaret birliklerinden oluşmaktadır. Bunları şöyle sıralayabiliriz:

•    General Motors
•    Jaguar Land Rover (JLR) Limited
•    Ford Motor Company
•    FCA
•    BMW Group
•    Volkswagen AG
•    Daimler AG
•    Groupe Renault
•    Groupe PSA
•    VDA (Almanya)
•    AIAG (Amerika)
•    ANFIA (İtalya)
•    FIEV (Fransa)
•    SMMT (İngiltere) 

ISO 16949 Otomotiv Kalite Yönetim Sistemi ‘nin Amacı

Otomotiv sektörü 20. yüzyılın başından itibaren giderek büyümüş ve tüm dünyada çok sayıda firmanın içerisinde yer aldığı bir çalışma alanı olmuştur. Her sektörde olduğu gibi otomotiv sektöründe de müşteri memnuniyeti ve sürekli gelişimin temelinde kalite konuları yer almaktadır. Bu bağlamda, sektörün ihtiyaçlarına cevap veren; hem genel hem de sektöre özgü kalite konularını kapsayan bir standardın gerekliliği ortaya çıkmıştır.

Otomotiv sektörü, araç üreticilerinin yanı sıra yedek parça üreticileri, yetkili ve özel servisler, tasarım ve montaj hizmeti sunan işletmeler vb olmak üzere birçok paydaşın yer aldığı bir alandır. ISO 16949 Otomotiv Kalite Yönetim Sistemi de otomotiv tedarik zinciri boyunca uygulanabilen, oldukça kapsamlı bir standarttır. İçerisinde büyüklüğü farketmeksizin otomotiv sektöründe yer alan her işletme için kalite ile ilgili kurallar yer almaktadır.

ISO 16949 Otomotiv Kalite Yönetim Sistemi , özellikle otomotiv yedek parça üreticileri için en temel sertifikasyonlardan biridir. Araç üreten markaların tedarikçisi olmak isteyen her firma, bu sistemi kurmalı ve belgelendirmelidir.

ISO 16949 Otomotiv Kalite Yönetim Sistemi ‘nin ISO 9001’den Farkı

ISO / IATF 16949, her ne kadar ISO 9001 temelli olsa da otomotiv sektörü içerisinde yer alan dinamiklere, uygulamalara, ürün ve hizmetlere yönelik çok sayıda konuyu da ele almaktadır. Bu bağlamda, standardın ISO 9001’e ek olarak şu konulara değindiğini söyleyebiliriz:
•    Tesis, fabrika ve kullanılan ekipman ve malzemelerle ilgili planlama yapılması
•    Üretim yapılan işletme sahalarının düzenli ve planlaı olarak temizlenmesi
•    Mühendislik standartlarının ve şartnamelerinin gözden geçirilmesi, dağıtılması ve uygulanması için etkin bir proses oluşturulması
•    ISO 16949 Otomotiv Kalite Yönetim Sistemi ‘nde verimlilik en önemli unsurlardan biridir. Standartta iş süreçlerindeki verimliliğin sürekli olarak takip edilmesi ve geliştirilmesi istenmektedir.
•    Araç ve yedek parça tasarımı ve üretimi aşamalarınında ortaya çıkan hataların türünün belirlenmesi ve analiz edilmesi
•    ISO 16949 Otomotiv Kalite Yönetim Sistemi ‘ni kurmak isteyen işletmeler, ürün veya hizmet üretimi ile ilgili yeterli altyapı ve donanıma sahip olmalı; ürün risk analizi yapmalıdır.
•    Acil eylem planlarının oluşturulması ve takip edilmesi
•    Ürün kontrolü için gerekli süreç ve sistemlerin yer aldığı dokümanların oluşturulması
•    ISO 16949 Otomotiv Kalite Yönetim Sistemi ‘ne göre işletme üst yönetimi, müşteri şartlarına uygunluğu sağlamak için bir müşteri temsilcisi atamalıdır.
•    Çalışanlara doğru görev, yetki ve sorumluluklar verilmesi ve sürekli olarak motive edilmesi

ISO 16949 Otomotiv Kalite Yönetim Sistemi ‘nin Maddeleri

Standart içerisindeki ana başlıkları şöyle sıralayabiliriz:
1.    Kapsam
2.    Normatif referanslar
3.    Terimler ve tanımlar
4.    Kuruluşun bağlamı
5.    Liderlik
6.    Planlama
7.    Destek
8.    Operasyon
9.    Performans değerlendirmesi
10.    İyileştirme

ISO / IATF 16949 standardı içerisinde ISO 9001’den olduğu gibi alınan bölümler de bulunmaktadır.

IATF 16949:2016 standardı yayınlandıktan sonra, ISO / TS 16949:2009 standardını uygulayan işletmelerin, bu yeni standarda geçiş yapması gerekmektedir. ISO 16949 Otomotiv Kalite Yönetim Sistemi ile ilgili en güncel bilgileri edinmek ve standardını yükseltmek isteyen kuruluşların öncelikle bir geçiş eğitimi alması gerekmektedir. Bunun yanında, standardı ilk defa uygulayacak ve belgelendirecek işletmelerin ise doğrudan IATF 16949’u esas alması gerekmektedir. Bütün bu çalışmalarda, eğitim ve danışmanlık hizmetleri sunan firmalardan destek alınmasında fayda vardır.