Sosyal uygunluk denetimi ya da etik denetimler bir şirketin tedarikçilerinin sosyal, çevresel ve finansal konularda ne kadar sorumlu olduğunu doğrulamaktadır. Bu denetimler, tedarikçilerin operasyonlarında etik ve sosyal ilkeleri, iş sağlığı ve güvenliği standartlarını, insan haklarını, iş kanunlarını vs gözetip gözetmediklerini tespit amacıyla düzenlenir. Sosyal uygunluk denetimleri doğrudan markanın kendi denetçileri tarafından ya da uluslararası standartlara uygun şekilde hazırlanmış denetim metodolojileri aracılığıyla gerçekleştirilebilir. Günümüzde sonuçları uluslararası düzeyde geçerli olan çok sayıda denetim standardı ve denetim mekanizması mevcuttur. Bunlardan en önemli olanlarını şöyle sıralayabiliriz:

* Amfori BSCI (İş Sosyal Uygunluk Girişim)
* ETI (Etik Ticaret Girişimi)
* ICS (Uyumluluk ve Sürdürülebilirlik Girişimi)
* SAI (Uluslararası Sosyal Sorumluluk) / SA8000
* SEDEX / SMETA (Sedex Üyeleri Etik Ticaret Denetimi)
* WRAP (Dünya Çapında Sorumlu Akredite Üretim)

Bu denetimlerin yanı sıra bölgesel ya da sektör bazlı farklı denetim standartları da bulunmaktadır. Sorumlu Mücevherat Konseyi (RJC), Fransız Ticaret ve Dağıtım Federasyonu (FCD) vs bunlardan bazılarıdır.

Sosyal uygunluk denetimlerinin temel prensipleri birçok uluslararası markanın tedarikçi davranış kurallarının da temelini oluşturmaktadır. Bu prensipler büyük oranda benzerlik göstermektedir. Bölge, sektör, ürün ya da hizmet, operasyon türü ve yapısı gibi faktörlere göre farklı prensipler ve kriterler söz konusu olabilmektedir. Günümüzde sosyal uygunluk denetimi ya da etik denetim denilince akla ilk gelen prensipler şunlar olmaktadır:

* Çalışma özgürlüğü: Her çalışanın çalışma özgürlüğü saklıdır; hiçbir kimse her ne şartla olursa olsun zorla çalıştırılamaz.
* Çocuk işçiliği: Çalışma yaşı alt sınırı yerel yasalarla ve/veya uluslararası sözleşmelere göre belirlenir. Hiçbir tedarikçi bünyesinde çocuk işçi çalıştıramaz.
* İş sağlığı ve güvenliği: Tedarikçiler ofis, fabrika, atölye, depo vb gibi tüm çalışma sahalarında gerekli iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymalıdır. Bu kurallar ISO 45001 gibi uluslararası iş sağlığı ve güvenliği standartları ve yerel kanunlara göre belirlenmelidir.
* Ayrımcılığın yasaklanması: Tedarikçiler, kendi bünyelerinde çalışan hiçbir çalışana din, dil, ırk, etnik köken, siyasi görüş, cinsiyet vb gibi konularda ayrımcılık yapılmasını engellemelidir.
* Çevre: Tedarikçiler, faaliyetlerinin çevre üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirmeli; çevresel konularda farkındalık sahibi olmalıdır. Bu bağlamda, sertifikalı bir çevre yönetim sistemi kurmalı, atıklarını doğru bir şekilde yönetmeli, karbon ve su ayak izi doğrulaması yapmalıdır.
* Çalışma saatleri: İş yerinde çalışma süreleri yasalara uygun şekilde düzenlenmeli; günlük ve haftalık maksimum çalışma saatlerini aşılmamalıdır.
* Ücret: Tedarikçiler, çalışanlarına asgari ücretin altında bir ödeme yapmamalıdır. İş yerinde herkes için adil bir ücret politikası oluşturulmalıdır.
* Sendikal haklar: Çalışanlara toplu sözleşmelere taraf olma ve işverenle toplu pazarlık yapma hakkı tanınmalıdır.
* İş etiği: Tedarikçiler faaliyetlerinde şeffaf ve hesap verebilir olmalıdır. Rüşvet, yolsuzluk, kara para aklama vb gibi girişimlere asla müsaade edilmemelidir.

Sosyal Uygunluk Denetimleri Nasıl Düzenlenir?

Etik denetimler, denetçilerin doküman kontrolü, çalışanlarla görüşmesi ve yerinde incelemeleriyle gerçekleştirilir. Denetçiler, sosyal uygunluk belgesi düzenleyeceği kuruluştan çalışan bilgileri, puantaj kayıtları, maaş bordroları, çalışma talimatları vb gibi dokümanlar talep edebilir ve bunlar üzerinden bir değerlendirme yapabilir. Ayrıca, tedarikçinin tesislerini; ofis, atölye, üretim hattı, depo, yemekhane, duş ve tuvaletler vb gibi alanları yerinde görmek isteyebilir. Bunun yanı sıra çalışanlarla toplu bir şekilde veya bire bir özel olarak görüşebilir. Yöneticilerle veya doğrudan işletme yönetiminin kendisiyle toplantılar yapabilir. Tüm bu aşamalardan sonra elde ettiği bilgileri, gözlemlerini, bulgularını derler ve bir denetim raporu yayınlar. Raporun sonucuna göre tedarikçinin sosyal uygunluk belgesi başvurusu reddedilebilir, şartlı olarak kabul edilebilir veya doğrudan olumlu sonuçlandırılabilir.

Aşan Danışmanlık, faaliyet alanı, büyüklüğü veya konumu ne olursa olsun her şirkete sosyal uygunluk denetim danışmanlığı yapmaktadır. Şirketler, Aşan Danışmanlıktan sosyal uygunluk danışmanlık hizmeti alarak etik denetimlere doğru bir şekilde hazırlanabilir; denetim süreicini hızlı ve kolay bir hale getirebilir. BSCI, SEDEX, ETI, SA 8000 ve diğer sosyal uygunluk denetim standartları ve danışmanlık hizmetleri hakkında daha detaylı bilgi için Aşan Danışmanlık ile iletişime geçebilirsiniz.

Aşan Danışmanlık Olarak Hizmet verdiğimiz Sosyal Uygunluk Denetimleri:

• SEDEX Denetimi
• BSCI Denetimi
• INDITEX Sosyal Uygunluk Denetimi (ZARA)
• Disney Fama Denetimi
• ILS Denetimi
• WRAP Denetimi
• URSA Denetimi