Bir sosyal denetim metodolojisi ola SMETA, SEDEX üyesi şirketlerin tedarik zincirinde sosyal ve çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması için bir çerçeve sunar. SEDEX (Tedarikçi Etik Data Paylaşımı), üyelik esasına dayalı bir birliktir ve ticaretin evresnel etik ilkelere uygun şekilde gerçekleştirilmesini amaçlamaktadır. Halihazırda 170 farklı ülkede 74 binden fazla üyesi bulunan SEDEX, etik denetim veya sosyal uygunluk denetimlerini gerçekleştirmek için SMETA’yı (SEDEX Üyeleri Etik Ticaret Denetimi) kullanmaktadır. Şirketler kendi operasyonlarında veya tedarikçilerinin iç ve dış süreçlerinde sosyal ve çevresel performansı denetlemek, raporlamak ve iyileştirmek için SMETA denetimlerinden yararlanmaktadır. SMETA denetimlerinde iş etiği, çevresel uyumluluk, çalışma standartları, iş sağlığı ve güvenliği vb gibi konulardaki prosedürler, süreçler ve operasyonlar incelenmektedir. SMETA denetimi kapsamını öğrenmek ve denetlemelere hazırlanmak için Aşan Danışmanlık’tan yardım alabilirsiniz.

SMETA Denetimi Kriterleri

SMETA denetim kriterlerinde genellikle uluslararası düzeyde tanınan Etik Ticaret Girişimi’nin (ETI) ilkeleri ve kuruluşların faaliyet gösterdiği ülkelerdeki yerel yasalar referans alınmaktadır. Fakat Uluslararası Çalışma Örgütü´nün (ILO) kural ve esaslarına uygun olan farklı etik denetim yaklaşımları da SMETA ile beraber kullanılabilmektedir. SEDEX SMETA denetimlerinde kuruluşların şu konulardaki performansı ve uygulamaları incelenmektedir:

* Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi’nde (UNGP) yer alan evrensel hakların korunması
* Yönetim sistemlerinin uygulanması
* Çalışma özgürlüğü; hiç kimseye her ne sebeple olursa olsun zorla çalışma baskısı yapılamaz
* Çalışanlar istedikleri sendikaya katılabilir ve işverenle toplu sözleşme yapabilir.
* Çalışma sahalarında iş sağlığı ve güvenliği standartlarına, uluslararası ilkelere ve yerel yasalara uyum sağlanmalıdır.
* İş yerlerinde çocuk işçi çalıştırılmamalıdır. Minimum çalışma yaşı yerel yasalar ve uluslararası sözleşmelere bağlı olarak belirlenmelidir.
* Çalışanlara miktarı yerel yasalar ve/veya uluslararası sözleşmelere belirlenen ücret ödemeleri yapılmalıdır.
* Günlük ve haftalık çalışma süreleri yasalara uygun olmalıdır.
* İş yerlerinde din, dil, ırk, cinsiyet, siyasi görüş, etnik köken vb gibi konularda ayrımcılık yapılmasına izin verilmemelidir. Ücret artışı, terfi, işe alım vb gibi süreçlerde herkese karşı adil olunmalıdır.
* İşverenler düzenli işe alımlar yapmalıdır.
* Alt yüklenici ve evden çalışma ile ilgili hususlarda SMETA kriterleri karşılanmalıdır.
* Çalışanlara karşı hiçbir şekilde insanlık dışı muamelede bulunulmamalıdır.
* Çevresel konularda yerel ve uluslararası yasalara ve standartlara uyum sağlanmalıdır.
* Rüşvet, yolsuzluk, para aklama gibi iş etiği ile bağdaşmayan uygulamalara izin verilmemelidir.
* Yerel halkın çıkarları gözetilmelidir.

SMETA denetimi kriterlerini karşıladığını doğrulamak ve belgelendirmek isteyen firmalar Aşan Danışmanlık ile iletişime geçerek resmi denetim sürecini başlatabilir.



SMETA Denetimi Aşamaları

SEDEX SMETA denetimlerine girmek isteyen firmalar, akredite denetim kuruluşlarıyla iletişime geçmelidir. Daha sonra denetim kuruluşunun talep ettiği bazı dokümanları paylaşmalıdır. Dokümanlar üzerinden yapılan genel değerlendirmelerden sonra bağımsız denetçiler iş yeri sahalarını yerinde denetlemektedir. Açılış toplantılarıyla başlayan bu denetimler, tesis turları, çalışanlarla görüşme (birebir veya toplu), üst yönetim birimleriyle toplantılar vb gibi aşamalardan oluşmaktadır. Daha sonra denetim raporları hazırlanmakta ve düzeltici / önleyici eylem planları oluşturulmaktadır. Firmalardan tespit edilen uygunsuzlukları bu planlara göre kapatması beklenmektedir. Denetim sonunda kapanış toplantısı düzenlenmektedir.

SEDEX SMETA denetimi kapsamı, firmaların büyüklüğüne, faaliyet alanına, bulunduğu konuma, hedef kitlesi ve tedarikçi ağına bağlı olarak değişebilmektedir. Her ölçekten firma bu süreçte mutlaka danışmanlık hizmeti almalıdır; bu sayede denetimler hızlı ve olay bir şekilde tamamlanabilmektedir.

SMETA Denetimi Faydaları

SMETA denetimlerinin kuruluşlara sağladığı faydaları şöyle özetleyebiliriz:

* Tedarik zincirinde sosyal ve çevresel performansı iyileştirmek
* Tedarikçi tesislerinde adil, etik ve insan haklarına uygun çalışma koşulları oluşturmak
* Kurumsal itibarı korumak ve tedarik zincirinde sürdürülebilirlik ve sosyal sorumluluk farkındalığını artırmak
* Sadece onaylı tedarikçiler ve taşeronlar ile çalışmak
* Yerel yasalara ve uluslararası standartların uygulanmasını kolaylaştırmak
* Tedarik zinciri süreçlerinin hesap verebilir ve şeffaf olmasını sağlamak