Topraklama Ölçümü

Topraklama ölçümü raporu pek çok kurum ve iş yeri tarafından talep edilen yetkinlik belgelerinden biridir. TSE belgelendirme başta olmak üzere, marka tescili, çalışma ve sosyal güvenlik bakanlığı, belediye ruhsat işleri, iş güvenliği denetimi, itfaiye gibi pek çok resmi kurum veya kuruluş rapor talebinde bulunmaktadır. Topraklama ölçümü raporu elektrik mühendisleri odasına bağlı deneyimli ve konusunda uzman kişiler tarafından onaylanmakta ve verilmektedir.
Elektrik çoğu zaman fark edilmese de hayatımızın önemli bir unsurudur. Hayatımız için büyük kolaylık sağlayan elektriğin bazı konularda önlemleri de alınmalıdır. Özellikle topraklama önlemleri alınmamış bir yerde güvenlik tehditti oldukça fazla olabilir. Topraklama ölçümü genel anlamı ile elektrikli araçların aktif olmayan yani gerilim altında yük taşımayan metal kısımlarının metal parça aracılığı ile toprak ile birleştirilmesidir.
Topraklama Raporu
Elektrik tesisleri topraklama yönetmeliğinin EK-P maddesi gereğince elektrik tesislerinde yapılacak ölçümün, raporların ve uygunluğunun değerlendirilmesi işlemi EMO üyesi olan Elektrik, Elektrik – Elektronik Mühendisleri tarafından yapılmaktadır. Bu ölçümlerin yapılabilmesi için mutlaka mühendis ünvanına ve yetki belgesine sahip personeller tarafından yapılma şartı vardır.
Topraklama Raporu Ölçme ve Denetleme
Rapor oluşturma esnasında yapılacak işlemler yönetmelik madde 10-a’da açıklandığı aşağıdaki gibidir. Bu işlemler periyodik olarak kontrol edilen bu işlemler şu şekildedir;

•     Gözle muayene,
•     Koruma iletkenlerinin ana ve tamamlayıcı potansiyel dengeleme iletkenleri bağlantılarının sürekliliğinin ölçüm ve denetimi,
•     Elektrik tesisi yalıtım direnci ölçüm ve denetimi,
•     Toprak özdirenci ölçümü,
•     Topraklama direnci ölçümü,
•     Beslemenin otomatik kesilip kesilmediği kontrolü,
•     Çevrim empedansı kontrolü,
•     Hata akımı koruma düzeni kontrolü

Topraklama Ölçümü ve Topraklama Raporu Periyotları
Belirlenen periyotlar çeşitli topraklama tesislerinin işletme dönemi içerisinde muayene işlemleri, ölçme ve denetleme işlemlerine ilişkin periyotlar şu şekildedir;

•     Elektrik üretim, iletim ve dağıtım tesisleri için 2 yıl,
•     Enerji nakil ve dağıtım hatları için 5 yıl,
•     Sanayi tesisleri ve ticaret merkezleri için 1 – 2 yıl,
•     Sabit olmayan tesisler için 1 yıl

Topraklama Ölçümü Kaç Olmalıdır?
Topraklama yönetmeliğine göre sınır değer formülü ile hesaplanmaktadır. Panolar, makinalar, prizin sigorta ve kaçak akım rölesi değerleri göz önüne alınarak yapılmaktadır. Topraklama ölçümü varyasyonlara göre hareket edilmesi gerekmektedir. Bu varyasyonlar,

•     Kaçak akım rölesi 30 mA. Mevcut ise 50 V./0,03 A=200 ohm sınır değeri
•     Kaça akım rölesi 300mA. Mevcut ise 50 V./0,3 A=80 ohm sınır değeri
•     Kaçak akım rölesi yok ve ana şalterde troid takılıysa; 1 A. İse 50V./1A=50 ohm sınır değeri
•     Kaçak akım rölesi yok ve ana şalterde troid yok ise sigorta değerinden ölçüm alınır, örnek B sınıfır 16 A düşünürsek 50 V./16×5=0,625 sınır değer
•     Kaçak akım rölesi yok ve ana şalterde troid yok ise sigorta değerine ölçülür, örnek B sınıfı 25 A düşünürsek 50 V./5×25=0,4 ohm sınır değeri
•     Kaçak akım rölesi yok ve ana şalterde troid yok ise sigorta değeri ölçülür, örnek C sınıfı 25 A düşünürsek 50 V./25×10=0,2 ohm sınır değeri

Topraklama Ölçümü Süreleri

Sabit işletme cihaz ve makinalar için 1 yıl, sabit olmayan işletme ekipmanları için ise 6 aydır. Elektrik üretim, iletim ve dağıtım tesisleri için 2 yıl, sanayi tesisleri ve ticaret merkezleri için 1 yıl, enerji nakli ve dağıtım hatları için ise 5 yıldır.
Topraklama Ölçümünü Etkileyen Faktörler
Bitkisel yapılar ya da diğer elektrikli tesisler boyutu genişletebilir. Bu tür değişiklikler için farklı topraklama elektrotlarına ihtiyaç vardır. Tesislere daha hassas modern bilgisayar kontrollü ekipmanlar ekleme ve olası durumlarda elektriksel gürültü büyütmektedir. Eski ekipman bu yeni ekipmanlara uyumsuzluk göstermesi nedeniyle elektriksel gürültüye de neden olabilir. Metalik olmayan borular ve kanallar yer altına döşenmesi gibi sistemler düşük toprak direnci açısından güvenliği tehdit eder.