
Malzeme Güvenlik Bilgi Formu (MSDS – Material Safety Datasheet), kimyasal maddelerle ilgili teknik bilgiler; tehlikeler, riskler ve bunlara karşı alınması gereken önlemlerin yer aldığı bir belgedir. Günümüzde Güvenlik Bilgi Formu (GBF) olarak da tanımlanan bu belgelerin kimyasallar için hazırlanması yasal bir zorunluluktur. İnsan, hayvan ve çevre sağlığının korunmasını esas olan bu belge ile ilgili bazı firmalar MSDS hazırlama hizmeti sunmaktadır.
MSDS, söz konusu kimyasal maddenin ya da karışımın kullanıldığı dilde hazırlanması gerekmektedir. Belirli bir formatta olması ve gerekli bilgileri doğru, açık ve anlaşılır biçimde içermesi istenmektedir. Yanlış bir bilgi veya yeterince anlaşılmayan bir ifade olması durumunda doğrudan insan sağlığını tehlikeye soktuğundan, birçok üretici MSDS hazırlama hizmeti alarak bu tür riskleri en aza indirmektedir.
MSDS Hazırlamanın Yasal Gerekliliği
Ülkemizde MSDS hazırlanması 13 Aralık 2014 tarihinde çıkarılan bir yönetmelik ile yasal olarak zorunlu hale getirilmiştir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 29204 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Zararlı Maddeler Ve Karışımlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formları Hakkında Yönetmelik”te bu formlarla ilgili detaylara yer verilmiştir. Bu bağlamda, MSDS hazırlama hizmeti alınırken, ilgili formda aşağıdaki bilgilerin yer almasına dikkat edilmelidir:
• Maddenin/Karışımın ve şirketin/dağıtıcının kimliği
• Zararlılık tanımlanması
• Bileşimi/İçindekiler hakkında bilgi
• İlk yardım önlemleri
• Yangınla mücadele önlemleri
• Kaza sonucu yayılmaya karşı önlemler
• Elleçleme ve depolama
• Maruz kalma kontrolleri/kişisel korunma
• Fiziksel ve kimyasal özellikler
• Kararlılık ve tepkime
• Toksikolojik bilgiler
• Ekolojik bilgiler
• Bertaraf etme bilgileri
• Taşımacılık bilgisi
• Mevzuat bilgisi,
• Diğer bilgiler
MSDS Hazırlama Hizmeti Neden Önemlidir?
MSDS veya GBF, piyasa sunulan; insan ve hayvan sağlığı ve çevreye karşı zararlı etkisi bulunan her türlü kimyasalın etkin bir şekilde kontrol edilmesini ve gözetilmesini sağlamaktadır. Hem teknik hem de mevzuat bilgisi gerektirdiğinen MSDS hazırlama hizmeti sadece bu alanda uzman olan kişi ve kurumlardan alınmalıdır. Ayrıca, söz konusu kimyasal maddenin özellikleri değiştiyse veya zamanla değişmesi öngörülüyorsa, MSDS’in de revize edilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, hazırlanan formlar, MSDS hazırlama hizmeti alındıktan sonra da takip edilmelidir.
Üretici veya tedarikçi firmalar, kimyasallar ile ilgili teknik bilgiye sahip olsa da MSDS hazırlanması ayrı bir tecrübe gerektirmektedir. Eğitim ve danışmanlık hizmeti veren birçok kuruluş, MSDS hazırlama hizmeti sunan uzmanlarının TÜRKAK tarafından akredite ve TSE tarafından sertifikalı olmasına özen göstermektedir. Bu nedenle, MSDS hazırlama zorunluluğu olan her firma, bu uzmanlardan destek almalıdır.
MSDS Hazırlama Hizmeti Aşamaları
Bu hizmet kapsamında özetle aşağıdaki aşamalar takip edilmektedir:
• İlgili kimyasalın Türk-SEA yönetmeliği ve mevzuattaki diğer düzenlemelere göre sınıflandırılması
• Yine bu yönetmeliklere uygun bir şekilde etiketlenmesi
• Ürünün taşınması ile ilgili bilgilerin ulusal ve uluslararası normlara göre hazırlanması
• Gerekli kuruluşlara sınıflandırma ve etiketleme bildirimlerinin yapılması
• MSDS hazırlama hizmeti verilen ürünün kaydının yapılması, doğrulanması ve diğer yasal gerekliliklerin yerine getirilmesi
• Eğer yurt dışından tedarik edilen bir ürünün MSDS’si varsa ve yabancı bir dilde hazırlanmışsa bunun Türkçe’ye tercüme edilmesi
• Eğer yurt dışına satılan bir ürün için MSDS hazırlama hizmeti verilecekse, formun ilgili ülkenin dilinde hazırlanması
• Ürünün ne kadar zararlı olduğunu gösteren analizlerin ve değerlendirmelerin yapılması ve formda belirtilmesi
• Ürün ile ilgili bir test yapılması gerekiyorsa, bu testlerin ve test standartlarının belirlenmesi ve tavsiye niteliğinde üretici / tedarikçi firmaya sunulması
Her ülkenin farklı bir MSDS hazırlama yönetmeliği mevcuttur. Bu nedenle, bu tür hizmet alınırken ilgili ülkenin yerel kanunlarına ve yönetmeliklerine de bakılmalıdır.
MSDS Hazırlama Hizmeti Eğitimi ve Danışmanlığı
MSDS hazırlanması yasal bir zorunluluk olduğundan, özellikle son yıllarda bu konuya sistematik çözümler getirilmeye çalışılmıştır. Sertifikasyon, belgelendirme, test, doğrulama vb gibi alanlarda uzmanlığı olan firmalar, MSDS hazırlanması konusunda danışmanlık hizmetleri sunabilmektedir. Bunun yanı sıra yine birçok kurum, MSDS hazırlama hizmeti eğitimleri düzenlemektedir. Bu eğitimler, danışmanlık firmaları tarafından düzenlenebildiği gibi TSE (Türk Standartları Enstitüsü) tarafından da belirli dönemlerde organize edilebilmektedir.
Bu eğitimler sadece katılım sertifikalı olabildiği gibi sonunda sınav yapılan, başarı sertifikalı eğitimler de olabilmektedir. Hatta bazı eğitimlerde, katılımcılardan tecrübe şartı da istenmektedir.
Yürürlükteki yönetmeliğe göre MSDS / Güvenlik Bilgi Formu hazırlayıcısının gerekli eğitimleri almış ve belgelenmiş olması gerekmektedir. Bu nedenle, MSDS hazırlığı için, sadece akredite belgelendirme kuruluşlarından gerekli eğitimleri ve başarı sertifikası almış uzmanlardan destek alınmalıdır.